Sport staat bol van foute veronderstellingen en is een gemakkelijke bron voor historische misverstanden. Denis Law scoorde in het lichtblauw van Manchester City op Old Trafford (1974) met een gevonden hakbal de winnende treffer tegen United, de ploeg waar de Schot de 11 jaren daarvoor uitkwam. Het was pure theater. Een verbijsterde Law dacht dat Manu en zijn makkers door zijn goal (in de 81e minuut) waren gedegradeerd en verliet gedesillusioneerd onmiddellijk het veld om nooit meer tegen een bal te trappen. Tot op de dag van vandaag, is de algemene opvatting dat hij rechtstreeks verantwoordelijk is voor United’s degradatie. Het drama druipt er met bakken van af maar in werkelijkheid was het de uitslag van een andere wedstrijd die Manchester United nekte.
Denis Law (10) hakt de beslissende 0-1 achter oud-teamgenoot Alex Stepney
Nederland heeft zijn eigen mythe die ondanks het regelmatig aantonen van het tegendeel even hardnekkig is. In aanloop naar het 2014 WK in Brazilië, toont Studio Voetbal op zondagavond het rijke verleden (per wedstrijd) van Oranje op die kampioenschappen. Anchor Jack van Gelder presteert het nu al drie zondagen op rij om het doelpunt van Johnny Rep tegen Schotland in 1978 als de redding te afficheren. Niets is minder waar want het zondagsschot (letterlijk, het was op zondag 11 juni 1978) van Goudhaantje Rep deed er feitelijk helemaal niet toe.
Zonder zijn treffer was Nederland gewoon naar de volgende ronde doorgegaan. Waarom schreeuwt de collectieve herinnering dan onverminderd dat we met dank aan Rep aan een vroege uitschakeling zijn ontsnapt? Ik vermoed dat hier de enorme opluchting van de natie aan ten grondslag moet liggen. Anders dan met het clubvoetbal waren we er nog maar net aan gewend dat het Nederlandse elftal een woordje meesprak.
Nederland trad in Argentinië aan als gevierde Vice-wereldkampioen maar zonder de mastodonten Cruijff en van Hanegem. Niemand die er, zonder hen, echt in geloofde. In de eerste groepsfase werd simpel maar kleurloos van Iran gewonnen (3-0 met 2 penalty’s) en weinig indrukwekkend tegen Peru gelijkgespeeld. Desalniettemin ontmoette Oranje als koploper op doelsaldo, de Schotten (die naar het WK waren gekomen met de overtuiging even de wereldtitel op te halen) in de laatste groepswedstrijd in Mendoza. Een gelijkspel of een kleine nederlaag waren voldoende. Schotland moest met maar liefst 3 doelpunten verschil winnen om ten koste van Nederland in het kampioenschap te blijven. Met een Hollandse nonchalance: ‘Appeltje, eitje’.
In een stroperige pot voetbal kwam Oranje nauwelijks verdiend op voorsprong. Rob Rensenbrink verzilverde met zijn vierde doelpunt niet alleen zijn derde strafschop, het was tevens de duizendste goal op een Mundial. De spreekwoordelijke bordjes werden vlak vóór en meteen na rust drastisch verhangen. De Schotten kwamen op 2-1. Niets aan de hand totdat Archie Gemmil in de 68e minuut behendig naar 1-3 soleerde. Uitschakeling kwam nu wel heel dichtbij maar de marge sprak nog altijd in het wankele voordeel van Nederland.
Terwijl we nationaal op adem probeerde te komen en ons mentaal aan het voorbereiden waren op die vroegtijdige exit, pegelde Johnny Rep drie minuten later onverwacht van afstand de bal achter de Schotse goalie Rough: 2-3. De Schotten moesten nu nog 2 doelpunten maken. Een opdracht die hen te machtig was en de zelfverklaarde kanshebber op wereldgoud gaf zich over. Dat was de enige, psychologische consequentie van Rep’s ‘Anschluss’ treffer. Een kadootje dat we blijkbaar voor altijd hebben uitgepakt als Het Doelpunt dat de deur naar de volgende fase van het toernooi heeft geopend. Hoewel begrijpelijk, het is onjuist.
Je zou denken dat direct betrokkenen toen van de hoed en de rand wisten, dat nu zeker weten. Veel spelers dachten echter daadwerkelijk dat het over was. Jan Boskamp, die in die wedstrijd na 10 minuten Neeskens kwam vervangen, refereerde recentelijk nog aan die bevrijdende treffer van Rep.
Mythes zijn overdraagbaar. Zij die te jong waren en nog niet geboren, geloven massaal deze incorrecte overlevering. In 2004 schreef de toenmalige Hoofdredacteur van De Nieuwe Revu, Mark Koster met het oog op de aanstaande EK in Portugal in zijn Editorial over het Rep-scenario. Toen ik hem mailde dat het toch echt anders lag, verexcuseerde hij zich netjes dat hij geen voetbalkenner is en dat het hem ook maar was ingefluisterd. Hij zag in dat het inderdaad niet klopte.
Daar kan Jack van Gelder nog wat van leren. Hij was er in 1974 al bij en is zo ingevoerd in het wereldje, koketteert met zijn contacten en lijntjes, galmt nog altijd ‘Dennis Bergkamp’ na maar kent deze klassieker niet. En, laat zich niet corrigeren. Hij moet gebombardeerd zijn met (minimaal ééntje …) emails over deze uitglijder maar hij kon het niet laten om afgelopen zondag zonder aanleiding (in de terugblik is men n.l. 2 wedstrijden verder) te melden dat ‘Rep het tegen Schotland allemaal in orde maakte’. Hij doet het erom.
Robert Leon ©
De komiek Jack van Gelder lacht iedereen uit
PS
In 2016 schrijft Mark van den Heuvel een vermakelijke biografie over Johnny Rep. Uiteraard komt de treffer tegen Schotland ter sprake en hoewel Rep het niet zélf zegt, stelt de schrijver dat zonder ‘het belangrijkste WK-doelpunt van Johnny’ Oranje met 1-3 zou zijn uitgeschakeld. Dé doelpuntenmaker Rep en zijn biograaf zitten er dus ook inmiddels monumentaal naast.
DUTCHFELLOW 